Tranh chấp liên quan đến tiền điện tử, tiền ảo (Bitcoin)

Trong thời đại công nghệ số, tiền điện tử đã trở thành một xu hướng đầu tư và giao dịch phổ biến trên toàn cầu. Tuy nhiên, cùng với tiềm năng sinh lời và sự phát triển không ngừng, tiền điện tử cũng đặt ra nhiều thách thức pháp lý, đặc biệt là các tranh chấp phát sinh trong quá trình giao dịch, đầu tư hoặc quản lý tài sản kỹ thuật số. Vậy khi xảy ra tranh chấp liên quan đến tiền điện tử, cần làm gì để bảo vệ quyền lợi của mình? Bài viết dưới đây Luật Trí Minh sẽ cùng mọi người tìm hiểu chi tiết ngay!

Tiền ảo (Bitcoin) là gì? Đặc điểm nổi bật

Bitcoin là một loại tiền ảo, hay cụ thể hơn là một loại tiền điện tử, được phát minh vào năm 2008 bởi một cá nhân hoặc nhóm người ẩn danh với bút danh Satoshi Nakamoto. Đây là đồng tiền điện tử đầu tiên trên thế giới và hoạt động dựa trên công nghệ blockchain – một sổ cái kỹ thuật số phi tập trung ghi lại toàn bộ các giao dịch một cách minh bạch và bảo mật.

Không giống như tiền tệ truyền thống (fiat currency), Bitcoin không được kiểm soát bởi bất kỳ chính phủ, tổ chức tài chính, hay ngân hàng trung ương nào. Thay vào đó, nó hoạt động thông qua một mạng lưới ngang hàng (peer-to-peer), nơi người dùng có thể gửi và nhận Bitcoin mà không cần bên trung gian.

Đặc điểm nổi bật của Bitcoin:

• Phi tập trung: Không phụ thuộc vào bất kỳ tổ chức hoặc quốc gia nào.
• Số lượng giới hạn: Chỉ có tối đa 21 triệu Bitcoin được phát hành, giúp kiểm soát lạm phát.
• Tính ẩn danh: Các giao dịch không yêu cầu thông tin cá nhân, nhưng vẫn được ghi lại công khai trên blockchain.
• Bảo mật cao: Sử dụng công nghệ mã hóa mạnh mẽ để bảo vệ giao dịch và quyền sở hữu.
• Tính phân chia: Có thể chia nhỏ đến 8 chữ số thập phân (đơn vị nhỏ nhất là Satoshi, bằng 0.00000001 BTC).

Xem thêm: Tìm hiểu về tranh chấp đầu tư quốc tế

Bitcoin có phải là tài sản theo quy định pháp luật?

Theo quy định tại Điều 105 Bộ luật Dân sự 2015, tài sản được định nghĩa là:

“1. Tài sản là vật, tiền, giấy tờ có giá và quyền tài sản.
2. Tài sản bao gồm bất động sản và động sản. Bất động sản và động sản có thể là tài sản hiện có và tài sản hình thành trong tương lai.”

Dựa trên định nghĩa này, Bitcoin không được công nhận là tài sản tại Việt Nam vì không thỏa mãn các tiêu chí của tài sản, cụ thể:

a) Bitcoin không phải là tiền

• Theo Điều 16 và 17 Luật Ngân hàng Nhà nước 2010, Bitcoin không được coi là đơn vị tiền của Nhà nước Việt Nam.
• Điểm a khoản 2 Điều 6 Luật Ngân hàng Nhà nước cũng xác định Bitcoin không phải là ngoại tệ hay đối tượng của ngoại hối, vì Bitcoin không phải đồng tiền thuộc bất kỳ quốc gia nào trên thế giới.

Như vậy, Bitcoin không phải là đơn vị tiền hợp pháp tại Việt Nam.

b) Bitcoin không phải là vật

Bitcoin chỉ tồn tại dưới dạng dữ liệu kỹ thuật số nên không thỏa mãn điều kiện của vật hữu hình hoặc động sản theo quy định pháp luật.

c) Bitcoin không phải là giấy tờ có giá

• Giấy tờ có giá là loại tài sản do các tổ chức có thẩm quyền phát hành, ví dụ như hối phiếu, séc, trái phiếu hoặc cổ phiếu.
• Bitcoin không được phát hành bởi bất kỳ tổ chức hay quốc gia nào, nên không thể coi là giấy tờ có giá.

d) Bitcoin không phải là quyền tài sản

• Theo Điều 115 Bộ luật Dân sự 2015, quyền tài sản là quyền trị giá được bằng tiền, bao gồm quyền sở hữu trí tuệ, quyền sử dụng đất, và các quyền tài sản khác.
• Bitcoin được hình thành từ các đoạn mã máy tính, không phải một quyền trị giá được bằng tiền theo quy định pháp luật.

Các tranh chấp liên quan đến tiền điện tử, tiền ảo (Bitcoin) phổ biến hiện nay

Mặc dù pháp luật chưa công nhận Bitcoin là một loại tài sản, nhưng trên thực tế, giao dịch liên quan đến Bitcoin đã và đang diễn ra sôi động, trở thành một hiện tượng trên thị trường. Do đó, việc phát sinh tranh chấp trong các giao dịch này là điều khó tránh khỏi.

Một số dạng tranh chấp thường gặp gồm:

• Tranh chấp về quyền sở hữu Bitcoin: Ai là chủ sở hữu hợp pháp khi xảy ra tranh chấp, đặc biệt trong trường hợp mất tài khoản hoặc bị hack.
• Tranh chấp về giá và nghĩa vụ thanh toán: Xung đột xảy ra khi hai bên không thống nhất được giá Bitcoin tại thời điểm giao dịch hoặc một bên không hoàn thành nghĩa vụ thanh toán.
• Tranh chấp liên quan đến thực hiện giao dịch: Các vấn đề như lỗi hệ thống, giao dịch không hoàn tất hoặc tranh cãi về các điều khoản trong hợp đồng mua-bán Bitcoin.
• Tranh chấp về hành vi gian lận hoặc chiếm đoạt Bitcoin: Bao gồm các thủ đoạn như lừa đảo qua mạng, giả mạo thông tin để chiếm đoạt Bitcoin, hoặc sử dụng công nghệ để xâm nhập ví điện tử.

Giải quyết tranh chấp liên quan đến tiền điện tử, tiền ảo (Bitcoin)

Dựa trên Điều 26 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015, các loại tranh chấp về tài sản, hợp đồng dân sự, quyền sở hữu, hoặc bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng có thể được Tòa án thụ lý. Tuy nhiên, Bitcoin hiện không được pháp luật Việt Nam công nhận là tài sản hay đối tượng hợp pháp trong giao dịch dân sự. Điều này dẫn đến những rào cản pháp lý trong việc giải quyết tranh chấp liên quan đến Bitcoin.

– Bitcoin không được coi là tài sản

Như đã phân tích, Bitcoin không được công nhận là tài sản bởi chưa có quy định cụ thể giải thích rõ bản chất pháp lý của nó. Do đó, những tranh chấp liên quan đến Bitcoin dưới hình thức tranh chấp tài sản sẽ không được Tòa án thụ lý.

– Tranh chấp về giao dịch dân sự và hợp đồng dân sự

• Theo Điểm c khoản 1 Điều 117 Bộ luật Dân sự 2015, một giao dịch dân sự chỉ có hiệu lực khi mục đích và nội dung không vi phạm điều cấm của pháp luật hoặc trái đạo đức xã hội.
• Các giao dịch sử dụng Bitcoin được xem là trái pháp luật tại Việt Nam. Vì vậy, Tòa án không thể thụ lý các tranh chấp phát sinh từ những giao dịch dân sự có liên quan đến Bitcoin.

– Thực tế xử lý tranh chấp liên quan đến Bitcoin

Một số tranh chấp về Bitcoin đã từng được xét xử, nhưng dưới các tội danh hoặc hành vi khác, ví dụ:

• Bản án về hành vi cướp tài sản Bitcoin: Tòa án đã xét xử hành vi chiếm đoạt Bitcoin, sau đó quy đổi giá trị sang tiền Việt Nam Đồng để xử lý.
• Bản án về khiếu kiện quyết định truy thu thuế liên quan đến Bitcoin: Tranh chấp được xét xử dựa trên quy định về thuế.

Tìm hiểu thêm: Luật sư tranh tụng giỏi

Trên đây là những chia sẻ của Luật Trí Minh liên quan đến tranh chấp liên quan đến tiền điện tử. Các bên liên quan cần nắm rõ pháp luật, áp dụng các biện pháp bảo vệ quyền lợi và sử dụng các công cụ pháp lý hiệu quả để giải quyết tranh chấp. Trong trường hợp cần trao đổi chi tiết hoặc có nhu cầu sử dụng dịch vụ tại Luật Trí Minh, vui lòng liên hệ qua Email: contact@luattriminh.vn hoặc số Hotline: 024 3766 9599 (Hà Nội) và 028 3933 3323 (TP.HCM) để được hỗ trợ kịp thời.