Doanh nghiệp xã hội đang trở thành một mô hình kinh doanh ngày càng phổ biến tại Việt Nam, kết hợp giữa mục tiêu lợi nhuận và giải quyết các vấn đề xã hội, môi trường. Tuy nhiên, quá trình thành lập doanh nghiệp xã hội đòi hỏi sự tuân thủ nghiêm ngặt các thủ tục và trình tự pháp lý. Luật Trí Minh cung cấp hướng dẫn chi tiết về các bước cần thiết để thành lập doanh nghiệp xã hội tại Việt Nam, từ việc xác định mục tiêu hoạt động, chuẩn bị hồ sơ đến việc đăng ký kinh doanh và công bố thông tin.
Mục lục
Doanh nghiệp xã hội là gì?
Điều kiện thành lập doanh nghiệp xã hội
Để thành lập một doanh nghiệp xã hội tại Việt Nam, cần tuân thủ các yêu cầu cụ thể theo quy định pháp luật, bao gồm những điều kiện quan trọng sau:
– Thứ nhất, về mục tiêu hoạt động:
- Mục tiêu hoạt động của doanh nghiệp phải nhằm giải quyết các vấn đề xã hội, môi trường được quy định tại Nghị định 47/2021/NĐ-CP.
- Cam kết thực hiện mục tiêu xã hội, môi trường: Doanh nghiệp cần có cam kết bằng văn bản về việc thực hiện mục tiêu xã hội, môi trường đã đăng ký.
– Thứ hai, về sử dụng lợi nhuận: Cam kết sử dụng tối thiểu 51% lợi nhuận sau thuế hằng năm để tái đầu tư thực hiện mục tiêu đã đăng ký.
– Thứ ba, về hình thức pháp lý: Doanh nghiệp xã hội có thể được thành lập theo các loại hình doanh nghiệp như công ty trách nhiệm hữu hạn, công ty cổ phần,…
Thủ tục thành lập doanh nghiệp xã hội
– Bước 1: Chuẩn bị hồ sơ thành lập doanh nghiệp xã hội:
Cá nhân, tổ chức có thể lựa chọn thành lập doanh nghiệp xã hội theo mô hình công ty cổ phần, công ty TNHH, công ty hợp danh hay doanh nghiệp tư nhân. Hồ sơ thành lập doanh nghiệp xã hội cũng phải tương ứng với từng loại hình doanh nghiệp. Hồ sơ gồm có:
- Giấy đề nghị đăng ký doanh nghiệp.
- Điều lệ doanh nghiệp xã hội (Lưu ý: Tại phần cam kết thì phải ghi công ty hoạt động theo mô hình doanh nghiệp xã hội với các mục tiêu xã hội, môi trường đã đăng ký với cơ quan đăng ký kinh doanh).
- Danh sách thành viên/cổ đông góp vốn.
- Bản sao giấy tờ pháp lý của cá nhân, tổ chức góp vốn.
- Văn bản cam kết thực hiện mục tiêu xã hội, môi trường.
- Bản sao hợp lệ CMND/CCCD/hộ chiếu của các thành viên hoặc cổ đông góp vốn và người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp.
- Giấy ủy quyền cho người nộp hồ sơ (nếu không phải là đại diện pháp luật của công ty đi nộp).
- Bản sao hợp lệ CMND/CCCD/hộ chiếu của người nộp hồ sơ (nếu có).
– Bước 2: Nộp hồ sơ đăng ký doanh nghiệp xã hội:
Sau khi hoàn thành hồ sơ, doanh nghiệp có thể nộp trực tiếp tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền nơi doanh nghiệp đặt trụ sở chính hoặc đăng ký online tại https://dangkykinhdoanh.gov.vn/vn/ thông qua tài khoản đăng ký kinh doanh hoặc chữ ký số công cộng.
– Bước 3: Nhận kết quả Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp:
Trường hợp hồ sơ hợp lệ, cơ quan nhà nước có thẩm quyền đăng tải cam kết thực hiện mục tiêu xã hội, môi trường trên Cổng thông tin quốc gia về đăng ký doanh nghiệp và cấp giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp cho doanh nghiệp.
Ngược lại, nếu hồ sơ không hợp lệ, cơ quan nhà nước có thẩm quyền sẽ ra thông báo bằng văn bản nêu rõ lý do và các yêu cầu sửa đổi, bổ sung hồ sơ và nộp lại từ đầu.
– Bước 4: Thực hiện các công việc khác sau khi thành lập doanh nghiệp xã hội:
STT | Tên công việc | Nội dung công việc | Căn cứ pháp lý | Ghi chú |
1 | Khắc dấu doanh nghiệp | Doanh nghiệp được tự quyết định hình thức và số lượng con dấu. Tức là doanh nghiệp có thể khắc nhiều con dấu và tự quyết định hình thức mặt dấu. | Điều 43 Luật Doanh nghiệp năm 2020 | |
2 | Treo biển hiệu tại doanh nghiệp* | Biển hiệu có thể làm dưới dạng ngang hoặc dọc, với giới hạn kích thước được quy định. Nội dung bao gồm: Tên cơ quan chủ quản trực tiếp (nếu có); Tên cơ sở sản xuất, kinh doanh theo đúng giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh; Địa chỉ, điện thoại; Mã số thuế.
*Theo điểm c khoản 2, Điều 52 Nghị định 122/2021/NĐ-CP việc không gắn tên doanh nghiệp sẽ bị phạt tiền từ 30 – 50 triệu đồng. |
Điều 34 Luật quảng cáo năm 2012 | |
3 | Mở tài khoản ngân hàng cho doanh nghiệp
|
Mở tài khoản ngân hàng, tài khoản ngân hàng có tác dụng như sau:
– Là điều kiện để doanh nghiệp đăng ký nộp thuế điện tử. – Doanh nghiệp bắt buộc phải thanh toán bằng tài khoản ngân hàng đối với những giao dịch trên 20 triệu. – Giúp doanh nghiệp thuận tiện hơn trong hoạt động kinh doanh, nâng cao tính chuyên nghiệp trong giao dịch, thanh toán… |
Thông tư 02/2019/TT-NHNN | |
4 | Mua chữ ký số
|
Phải có chữ ký số thì mới nộp tờ khai thuế qua mạng được, trong khi đó hiện nay hầu như tất cả các Cơ quan thuế đều nhận tờ khai qua mạng.
Vì thế, đây cũng là một trong những việc đầu tiên doanh nghiệp cần làm ngay sau khi thành lập doanh nghiệp. |
Thông tư 32/2011/TT-BTC | |
5 | Khai lệ phí môn bài | Doanh nghiệp có trách nhiệm kê khai, nộp lệ phí môn bài khi mới ra hoạt động kinh doanh cho Chi cục Thuế quản lý trực tiếp. | Nghị định 22/2020/NĐ-CP | |
6 | Đăng ký thuế ban đầu | Sau khi doanh nghiệp nhận được Giấy Đăng ký Kinh doanh, doanh nghiệp phải soạn thảo hồ sơ khai thuế ban đầu nộp cho Chi cục thuế quản lý trực tiếp tại nơi đặt trụ sở.
Thông thường, các doanh nghiệp mới thành lập sẽ phải lập một bộ hồ sơ khai thuế lần đầu để gửi lên cơ quan thuế bao gồm giấy tờ sau: (1) Bản sao có chứng thực Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp; (2) Quyết định bổ nhiệm Giám đốc (Tổng giám đốc); (3) Quyết định bổ nhiệm Kế toán trưởng, người phụ trách kế toán; (4) Bản sao có chứng thực Chứng minh nhân dân hoặc Căn cước công dân của người đại diện theo pháp luật, của kế toán trưởng hoặc người phụ trách kế toán; (5) Công văn đăng ký hình thức kế toán, chế độ kế toán và sử dụng hóa đơn; (6) Văn bản đăng ký phương pháp trích khấu hao tài sản cố định (nếu có tài sản cố định) |
||
7 | Lập sổ đăng ký thành viên, sổ đăng ký cổ đông | Doanh nghiệp phải lập sổ đăng ký thành viên đối với Công ty TNHH 2 thành viên, sổ đăng ký cổ đông đối với Công ty Cổ phần ngay sau khi có giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh và lưu trữ tại trụ sở chính. | Điều 48, 122 Luật Doanh nghiệp năm 2020 | |
8 | Khai trình sử dụng lao động lần đầu khi bắt đầu hoạt động
|
– Trong thời hạn 30 ngày, kể từ ngày bắt đầu hoạt động, Doanh nghiệp phải khai trình việc sử dụng lao động với cơ quan nhà nước có thẩm quyền (nếu doanh nghiệp thuộc khu công nghiệp) nơi đặt trụ sở, chi nhánh, văn phòng đại diện.
– Thực hiện kê khai, đóng bảo hiểm xã hội. |
Điều 12 Bộ luật Lao động 2019 | |
9 | Tổ chức bộ máy kế toán (thuê kế toán thuế dịch vụ) | Sau khi có giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp thì công ty phải tổ chức bộ máy kế toán, bố trí người làm hoặc thuê đơn vị hành nghề để thực hiện ghi nhận các nghiệp vụ kinh tế phát sinh vào các chứng từ, sổ sách kế toán; nộp các loại báo cáo thuế, quyết toán thuế, theo đúng chuẩn mực, chế độ kế toán.
*Trong trường hợp không bổ nhiệm kế toán trưởng công ty có thể bị phạt hành chính lên tới 20 triệu đồng (theo Điều 17 Nghị định 41/2018/NĐ-CP). |
Căn cứ Điều 1 và Điều 2 của Luật kế toán 2015 |
Lưu ý khi thành lập doanh nghiệp xã hội tại Việt Nam
Khi bắt đầu hành trình thành lập một doanh nghiệp xã hội (DNXH), bạn cần chú ý đến những điểm quan trọng sau để đảm bảo tuân thủ pháp luật và vận hành hiệu quả:
- Xác định rõ mục tiêu xã hội hoặc môi trường: Mục tiêu của DNXH phải cụ thể, ví dụ như hỗ trợ người khuyết tật, bảo vệ tài nguyên thiên nhiên hay giảm nghèo. Điều này không chỉ cần được ghi trong hồ sơ đăng ký mà còn phải phù hợp với các quy định tại Nghị định 47/2021/NĐ-CP. Hãy đảm bảo mục tiêu được trình bày rõ ràng, minh bạch để tránh nhầm lẫn hoặc khó khăn trong quá trình thẩm định.
- Cam kết tái đầu tư lợi nhuận: DNXH bắt buộc phải sử dụng ít nhất 51% lợi nhuận sau thuế để tái đầu tư vào các mục tiêu đã cam kết, thay vì chia hết cho cổ đông hay thành viên. Đây là điểm khác biệt lớn so với doanh nghiệp thông thường, vì vậy bạn cần lập kế hoạch tài chính cẩn thận để đáp ứng yêu cầu này và duy trì hoạt động bền vững.
- Chuẩn bị hồ sơ đầy đủ và chính xác: Hồ sơ đăng ký cần bao gồm văn bản cam kết thực hiện mục tiêu xã hội/môi trường, bên cạnh các giấy tờ tiêu chuẩn như điều lệ công ty, đơn đăng ký doanh nghiệp. Việc thiếu sót hoặc sai sót trong hồ sơ có thể khiến quá trình đăng ký bị kéo dài, vì vậy hãy kiểm tra kỹ trước khi nộp.
- Lựa chọn loại hình doanh nghiệp phù hợp: DNXH có thể hoạt động dưới dạng công ty TNHH, công ty cổ phần hoặc doanh nghiệp tư nhân, tùy thuộc vào quy mô và nhu cầu quản lý. Hãy cân nhắc kỹ để chọn mô hình phù hợp với chiến lược dài hạn của bạn.
- Tuân thủ nghĩa vụ báo cáo: Sau khi thành lập, DNXH phải thường xuyên báo cáo về việc thực hiện mục tiêu xã hội và sử dụng lợi nhuận với cơ quan quản lý. Việc không tuân thủ có thể dẫn đến mất tư cách DNXH hoặc bị xử phạt, vì vậy cần duy trì sổ sách minh bạch và cập nhật thông tin đầy đủ.
- Tận dụng ưu đãi nhưng hiểu rõ điều kiện: DNXH có thể được hưởng các chính sách ưu đãi về thuế hoặc hỗ trợ từ Nhà nước, nhưng để nhận được những lợi ích này, bạn cần đáp ứng đầy đủ các điều kiện pháp lý và chứng minh được hiệu quả hoạt động xã hội. Hãy tìm hiểu kỹ các quy định liên quan để tránh bỏ lỡ cơ hội.
- Dự phòng rủi ro pháp lý và tài chính: Vì DNXH vừa mang tính kinh doanh vừa phục vụ cộng đồng, bạn cần lường trước các rủi ro như thiếu hụt vốn do tái đầu tư lớn hoặc thay đổi chính sách pháp luật. Việc lập kế hoạch dự phòng là rất cần thiết để đảm bảo doanh nghiệp hoạt động ổn định.
Trên đây là những chia sẻ của Luật Trí Minh liên quan đến trình tự, thủ tục thành lập doanh nghiệp xã hội. Trong trường hợp cần trao đổi chi tiết hoặc có nhu cầu sử dụng dịch vụ tại Luật Trí Minh, vui lòng liên hệ qua Email: contact@luattriminh.vn hoặc số Hotline: 024 3766 9599 (Hà Nội) và 028 3933 3323 (TP.HCM) để được hỗ trợ kịp thời.